Kiedy dziecko osiąga gotowość szkolną

Moment, w którym dziecko rozpoczyna naukę w szkole jest przeżyciem nie tylko dla niego samego, ale również dla jego rodziców. Jest to moment przełomowy, moment radości i dumy. Rodzice, nauczyciele mają obawy czy dziecko poradzi sobie z tak wielką zmianą? Czy będzie potrafiło podporządkować się szkolnej dyscyplinie? Czy wejdzie w pozytywne relacje z rówieśnikami i nauczycielami? Czy wreszcie da sobie radę z przyswajaniem materiału szkolnego.

DEFINICJA DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ:
Dojrzałość szkolna według znanego polskiego pedagoga Stefana Szumana; „...to poziom rozwoju w sferach: fizycznej, umysłowej, emocjonalnej i społecznej, który czyni dziecko wrażliwym i podatnym na nauczanie i wychowanie w pierwszej klasie szkoły podstawowej...”
 

Zapoznajmy się zatem pokrótce z każdą z wyżej wymienionych sfer, które kształtują się w wieku przedszkolnym.

Sfera motoryczna :

Motoryka duża – kształtuje się postawa, równowaga, stabilizacja centralna, świadomość ciała i przestrzeni. Przejawia się to w prawidłowym chodzie, bieganiu, podskokach,  skokach obunóż i na jednej nodze, wchodzeniu i schodzeniu po schodach krokiem naprzemiennym bez podtrzymywania poręczy. Wykonywaniu zadań ruchowych wymagających sprawności, wytrzymałości i prawidłowiej równowagi. Chwytaniu, łapaniu, piłki, woreczków. Dziecko chętnie i aktywnie uczestniczy we wszystkich zabawach ruchowych, bieżnych, wytrzymałościowych.

Motoryka mała – kształtuje się lateralizacja ( dominacja nogi, ręki, oka, ucha), chwyt pisarski  - to ważny czas dla  prawidłowego wypracowania chwytu pisarskiego. Dobra koordynacja ruchów, w szczególności rąk i palców, (rysowanie, lepienie, wycinanie, a później kreślenie  cyfr i liter  -  co jest ważne w nauce pisana. Dziecko pretendujące do pójścia do szkoły powinno być odporne na zmęczenie i dysponować odpowiednim dla swojego wieku zasobem sił fizycznych. Dobra sprawność rąk, koordynacja ruchowa oraz koordynacja ruchowo – wzrokowa będą szczególnie potrzebne podczas bardzo różnorodnych zajęć w szkole.

Sfera umysłowa – dziecko dojrzałe umysłowo interesuje się nauką szkolną i wszystkim co jej dotyczy, czyli czytaniem, pisaniem, liczeniem. Prawidłowo kształtujący się słuch fonemowy pozawala na syntezę  i analizę słuchową wyrazów. Prawidłowa synteza i analiza wzrokowa  pozwala na odpoznawanie znaków, symboli i liter  co sprzyja łatwości w czytaniu a później pisaniu. Dziecko potrafi skupić uwagę  na jednej czynności a rozpoczęte zadanie doprowadza do końca.

Rozwój myślenia operacyjnego kształtuje się, dziecko potrafi dokonywać obliczeń bez użycia liczmanów, sprawnie przelicza, porównuje, dodaje, odejmuje, myśli logicznie, potrafi ułożyć historyjkę obrazkową i opowiada ją.  Komunikuje się z innymi, a  jego mowa jest prawidłowa artykulacyjnie  ( realizuje wszystkie dźwięki języka ojczystego).  Rozumie przekazywane mu polecenia, instrukcje czy wiadomości i realizuje je.

Sfera emocjonalna – dziecko dojrzałe emocjonalnie odczuwa więź ze swoim najbliższym otoczeniem. Odpowiednio reaguje na pozytywne bądź negatywne uwagi dotyczące zachowania lub nauki. Jest stabilne emocjonalnie, radzi sobie z uczuciami: złości, smutku, stresu,  radości,  reaguje adekwatnie do sytuacji. Nie płacze z błahego powodu, nie popada w  konflikty z rówieśnikami. Potrafi odpowiednio do  wieku panować nad swoimi emocjami, kontroluje je.

Sfera społeczna – dziecko dojrzałe w sferze społecznej  nawiązuje kontakty z innymi. Akceptuje i respektuje zasady i  reguły panujące w zespole klasowym i szkolnym. Harmonijnie  współżyje  w grupie. Jest samodzielne w czynnościach samoobsługowych, higienicznych, porządkowych, edukacyjnych. 7 latek różnicuje dobro od zła, zna zasady poruszania się w ruchu publicznym – wie  jak należy prawidłowo przechodzić przez jezdnię.
 

Oceny dojrzałości szkolnej dziecka nauczyciel dokonuje w  wyniku przeprowadzonych zadań i obserwacji oraz na bazie codziennej pracy w oddziale przedszkolnym.   Bardzo ważna w przygotowaniu dziecka do szkoły jest współpraca z domem  rodzinnym. Rodzice powinni  zdawać sobie sprawę, jak ważnym okresem jest wiek przedszkolny. Warto pamiętać, że każde dziecko rozwija się w  swoim tempie  i osiągnięcie gotowości szkolnej jest sprawą indywidualną. Jednak warto pamiętać o kamieniach milowych w rozwoju.  Istotną sprawą jest by przed przekroczeniem progu szkoły dziecko osiągnęło podstawy będące podwaliną do dalszej edukacji. Jeżeli tak się nie dzieje, niezbędna jest specjalistyczna diagnoza w PPP oraz pomoc w formie zajęć dodatkowych w placówce lub specjalistycznych instytucjach.

                                                           Opracowała

                                                           Maria Piątek